MÓN ĂN CUNG ĐÌNH: CHÈ YẾN Nghệ nhân Ưu tú Tôn Nữ Thị Hà (Huế)
1/ Giới thiệu Yến sào
Yến sào là tổ chim Yến. Không giống các loài chim khác thường tha rơm rác về làm tổ, chim Yến lại dùng nước dãi của mình để kết tổ. Tổ chim Yến thường nằm trên những mỏm đá cao ở các Hải đảo.
Thu hoạch tổ Yến phải canh chừng đúng lúc thích hợp. Việc khai thác Yến sào rất nguy hiểm và cần kinh nghiệm nên giá thành rất cao. Ngày nay do sự tiến bộ của khoa học, Yến được sản xuất bằng nhiều phương tiện hiện đại nên an toàn trong khai thác và giá thành hợp lý hơn.
Yến sào đứng đầu trong 8 món ăn quý của Vua chúa gọi là “Bát Trân” và đứng đầu trong bữa tiệc cao cấp nhất, gọi là “ cỗ Yến hạng nhất” gồm 161 món. Có nhiều loại tổ Yến , tuỳ màu sắc người ta phân biệt Yến thiên là Yến có màu vàng, Yến địa là Yến có màu xám, hơi nham nhở, xù xì; hay Mao Yến, Bạch Yến và Quan Yến, giá thấp hơn Huyết Yến, vì người ta cho rằng khi chim mẹ nhỏ dãi làm tổ, trong dãi Yến có lẫn máu, nhìn ở chỗ sợi xơ tổ Yến có màu huyết đỏ nâu.
Tất cả các tổ Yến đều có hình dạng giống nhau. Hình tổ Yến hơi giống hình bán nguyệt, dài 6-10cm, rộng 3-5 cm. Mỗi tổ Yến chỉ nặng 10gam.
Mỗi loại Yến đều có giá trị chất lượng khác nhau nhưng tất cả đều có giá trị dinh dưỡng cũng như giá trị kinh tế lớn. Bản thân Yến sào không phải là món ăn ngon. Mùi Yến sào tanh tanh, vị nhạt nhạt nhưng ăn nó sẽ bồi bổ thần kinh, gân cốt, chống suy nhược và kéo dài tuổi thọ.
2/ Công dụng của Yến sào
Theo tài liệu thì Yến sào được thâu ghi dấu trong “ bản thảo cương mục thập dỉ “ (1765). Tính chất của Yến sào được ghi là vị ngọt tịnh bình vào hai kinh phế và vị. Tác dụng của nó là phế âm, tiêu đờm, hết ho…
Yến sào có nhiều protein (43 -55 %), trong đó 40-55%nucoprotein, 4% tyrosin, phenylalamin, cystein, asparagin. Các protein này hoà tan dễ ngấm vào máu và làm tăng sức đề kháng. Yến là bổ chính khi bên cạnh các thuốc trị liệu. Yến sào có thể chế biến các món: chè Yến, chè Yến hạt sen, Yến thả, Bồ câu ra ràng tiềm Yến sào, súp Yến… Tất cả các món ăn bồi dưỡng được hấp thụ hoàn toàn.
3/ Cách nấu món Chè Yến
Nguyên liệu
- 5 gam Yến sào
- 5 gam Đường phèn = 2 muỗng cà phê nhỏ
- 1 chén nước để nấu chè
- 2 gam gừng non (vài sợi đã luộc chín)
Cách làm
- Ngâm tai yến trong nước lạnh. Sau đó đổ yến vào thố tiềm bằng sành có nắp đậy. Cho nước và cho đường phèn vào chưng với yến, chưng cách thủy 1 giờ (nước chưng bị cạn thì thêm vào).
- Gừng non rửa sạch, luộc chín cất vào tủ lạnh dùng dần.
- Khi ăn chè yến lấy vài sợi gừng thả vào, vì yến có tác dụng bổ huyết, nếu không cho gừng vào sẽ gây đau mỏi cơ thể.
Chú ý: liều lượng Yến chỉ được dùng với định lượng từ 5-6 gam. Có thể chưng cách thủy 1 lần 10 gam yến chia làm 2 lần để dùng. Phần còn lại bỏ vào tủ lạnh ngăn mát và bảo quản sạch sẽ.